Page 64 - ip_toolkit_china_book_final
P. 64
2.5 สิ่งบ่งชี้ท�งภูมิศ�สตร์ (Geographical Indication: GI)
สิ่งบ่งชี้ท�งภูมิศ�สตร์ หม�ยถึง ชื่อ สัญลักษณ์ หรือสิ่งอื่นใดใช้เรียกหรือใช้แทนแหล่งภูมิศ�สตร์ และส�ม�รถบ่งบอก
ว่�สินค้�ที่เกิดจ�กแหล่งภูมิศ�สตร์นั้นเป็นสินค้�ที่มีคุณภ�พ ชื่อเสียง หรือคุณลักษณะเฉพ�ะ ไม่ส�ม�รถห�ได้จ�กพื้นที่อื่น
ซึ่งจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อมีคว�มเชื่อมโยง (Link) ระหว่�งปัจจัยสำ�คัญสองประก�ร คือ ธรรมช�ติและมนุษย์ กล่�วคือ ชุมชน
ได้อ�ศัยลักษณะเฉพ�ะที่มีอยู่ในแหล่งภูมิศ�สตร์ต�มธรรมช�ติ เช่น สภ�พดิน ฟ้� อ�ก�ศ หรือวัตถุดิบเฉพ�ะในพื้นที่ ม�ใช้
ประโยชน์ในก�รผลิตสินค้�ในท้องถิ่นของตนขึ้นม� ทำ�ให้ได้ผลิตภัณฑ์ที่มีคุณลักษณะพิเศษที่ม�จ�กพื้นที่ดังกล่�ว คุณลักษณะ
พิเศษนี้อ�จหม�ยถึง คุณภ�พ ชื่อเสียง หรือคุณลักษณะเฉพ�ะอื่น ๆ ที่ม�จ�กแหล่งภูมิศ�สตร์นั้น ๆ อ�ทิ สินค้�ที่ได้รับ
ก�รขึ้นทะเบียนเป็นสิ่งบ่งชี้ท�งภูมิศ�สตร์ที่มีชื่อเสียงในประเทศไทย ได้แก่ ก�แฟดอยตุง ข้�วสังข์หยดเมืองพัทลุง
ไข่เค็มไชย� น้ำ�ต�ลโตนดเมืองเพชร มะข�มหว�นเพชรบูรณ์ ส้มโอทับทิมสย�ม ผ้�ไหมมัดหมี่ชนบท ร่มบ่อสร้�ง ช�มไก่ลำ�ป�ง ฯลฯ
สำ�หรับประเทศไทย สินค้�ที่ได้รับก�รขึ้นทะเบียนเป็นสิ่งบ่งชี้ท�งภูมิศ�สตร์ถือเป็นจุดแข็งอีกอย่�งหนึ่ง ปัจจุบันกรมทรัพย์สิน
ท�งปัญญ�ได้ยื่นขอขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ท�งภูมิศ�สตร์ของไทยในประเทศจีนแล้ว ดังนี้ ข้�วหอมมะลิทุ่งกุล�ร้องไห้
มะข�มหว�นเพชรบูรณ์ และส้มโอทับทิมสย�มป�กพนัง
สิ่งบ่งชี้ท�งภูมิศ�สตร์ อ�จแบ่งได้เป็น 2 ลักษณะคือ
1. สิ่งบ่งชี้ท�งภูมิศ�สตร์โดยตรง (Direct Geographical Indication)
กล่�วคือ เป็นชื่อท�งภูมิศ�สตร์ที่เกี่ยวข้องกับสินค้�นั้น ๆ โดยตรง เช่น ไชย�
เพชรบูรณ์ เป็นต้น
2. สิ่งบ่งชี้ท�งภูมิศ�สตร์โดยอ้อม (Indirect Geographical Indication)
กล่�วคือ เป็นสัญลักษณ์หรือสิ่งอื่นใดที่ไม่ใช่ชื่อท�งภูมิศ�สตร์ ซึ่งใช้เพื่อ
บ่งบอกแหล่งภูมิศ�สตร์อันเป็นแหล่งกำ�เนิดหรือแหล่งผลิตของสินค้�
เช่น สัญลักษณ์ประจำ�อำ�เภอหรือจังหวัด รูปย่�โม รูปหอไอเฟล เป็นต้น
สิทธิในทรัพย์สินท�งปัญญ�อยู่ภ�ยใต้หลักดินแดน กล่�วคือ “จดที่ไหนคุ้มครองที่นั่น” ดังนั้น แม้ว่�สิ่งบ่งชี้ท�งภูมิศ�สตร์
จะได้รับก�รขึ้นทะเบียนในประเทศไทยแล้ว แต่จะไม่ได้รับคว�มคุ้มครองในต่�งประเทศทันที ทำ�ให้สิ่งบ่งชี้ท�งภูมิศ�สตร์
อ�จต้องเผชิญกับคว�มเสี่ยงในก�รถูกละเมิด ดังนั้น ก�รคุ้มครองในแต่ละตล�ดที่มีก�รข�ยสิ่งบ่งชี้ท�งภูมิศ�สตร์เชิงพ�ณิชย์
จึงเป็นสิ่งสำ�คัญยิ่ง
เงื่อนไขการขอรับความคุ้มครองสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์
• สินค้�ที่ได้รับก�รขึ้นทะเบียนเป็นสิ่งบ่งชี้ท�งภูมิศ�สตร์มักจะเป็นสินค้�ที่มีชื่อเสียงและได้รับคว�มนิยม เนื่องจ�ก
มีคุณสมบัติพิเศษหรือมีลักษณะเฉพ�ะที่เกิดจ�กอิทธิพลสิ่งแวดล้อมท�งภูมิศ�สตร์ เช่น สภ�พแวดล้อม ดิน ฟ้�
อ�ก�ศ ของแหล่งภูมิศ�สตร์นั้น ๆ ตลอดจนทักษะ คว�มชำ�น�ญ และภูมิปัญญ�ของกลุ่มชนที่อ�ศัยอยู่ในแหล่ง
ภูมิศ�สตร์นั้น ๆ ประกอบด้วย
• สิ่งบ่งชี้ท�งภูมิศ�สตร์แตกต่�งจ�กทรัพย์สินท�งปัญญ�ประเภทอื่น เนื่องจ�กผู้เป็นเจ้�ของไม่ใช่บุคคลหนึ่ง
บุคคลใด แต่เป็นกลุ่มชุมชนที่เป็นผู้ผลิตหรือผู้ประกอบก�รในพื้นที่ท�งภูมิศ�สตร์นั้น ๆ ซึ่งจะส่งผลให้ผู้ผลิต
ที่อ�ศัยอยู่ในสถ�นที่หรือแหล่งภูมิศ�สตร์ และผู้ประกอบก�รที่เป็นเจ้�ของสินค้�ที่ได้รับก�รขึ้นทะเบียน
เป็นสิ่งบ่งชี้ท�งภูมิศ�สตร์และมีสิทธิผลิตสินค้�ดังกล่�วโดยใช้ชื่อท�งภูมิศ�สตร์นั้นได้เท่�นั้นผู้ผลิตที่อยู่นอก
แหล่งภูมิศ�สตร์จะไม่ส�ม�รถผลิตสินค้�โดยใช้ชื่อแหล่งภูมิศ�สตร์เดียวกันม�แข่งขันได้ สิทธิในลักษณะดังกล่�วนี้
นักวิช�ก�รบ�งท่�นเรียกว่� “สิทธิชุมชน”
56
